Het verhaal van oma K., deel twee.

"Dat ging natuurlijk niet door, ik was veel te jong. Als je iets wil bereiken in je leven kind, zei pa, zul je moeten leren. Zeg nog maar niks tegen je moeder, want als ze hoort van je wilde plannen, krijgt ze vast een flauwte.
Een dochter op zee, wat een schande. De familie zou wel denken.

Pa beloofde naar een opleiding te zoeken. Geen zeevaartschool, want ik hoefde tenslotte geen kapitein of stuurman te worden. Nee, het moest iets vrouwelijks worden. Kinderverzorgster of verpleegster of kamermeisje.
Ik was vol hoop. Moeder wist nog steeds nergens van. Zij prees me bij de tantes als vlug, schoon en handig. Ja, de jongen die met me zou trouwen zou beslist een goede vrouw aan me hebben.

Pa vond een school. Een soort huishoudschool, waar zeer strenge leraressen trachtten van een klas giechelende bakvissen nuttige leden van de maatschappij te maken. We werden met u aangesproken. Zo van: denk eraan, jongedames, dat u nooit een kopje koffie zo uit de hand aanbiedt, maar steeds op een presenteerblaadje (doe ik nog steeds).
En draag nimmer een lange broek, want dat is zeer onvrouwelijk en onbeschaafd en alleen geschikt voor een manwijf.
Iets van al die beschaving heeft toch wel wortel geschoten, want tot nu toe heb ik nooit een lange broek aangehad.

Pa heeft wel eer van het dure schoolgeld gehad, want met ijzeren wil zette ik door en heb ik veel geleerd. Als het ouderavond was zei de directrice: dat kind leer niet, dat vecht zich door al onze lessen heen en overal heeft ze over gelezen en weet ze alles van.
Ik moest wel, want pa had gezegd: zonder diploma wordt er niet gevaren.

Alleen iets ergs kom mij van mijn droom beroven. Dat erge kwam.
Oorlog.

Het rommelde al langer in Europa. De kranten stonden er vol van. In Duitsland was het socialisme in opkomst, met Adolf Hitler aan het hoofd. Wat een man was dat, naar men zei een gewone schildersknecht, dus veel opleiding zal hij wel niet genoten hebben. Maar hij kreeg het toch maar voor elkaar om een volk te winnen voor zijn idealen. Niet iedereen zal het er wel niet mee eens geweest zijn, maar de meesten toch wel. Vooral de jeugd was erg beïnvloed. De Jeugdstorm had veel leden. Ik geloof dat ze er verplicht lid van moesten zijn.
Er was zelfs een speciale Hitlergroet: arm omhoog en hard schreeuwen. Heil sich Heil. De kranten stonden vol foto's van de geweldige Führer, die zo veel beloofde en het beste voor had met land en volk.

Men zei: er kon wel eens oorlog komen. Duitsland viel zelfs Polen binnen en ze verloren jammerlijk. De Duitsers juichtten: een land, een Führer, heil!
Wat een angst en wat een zorgen, als ze hier maar niet komen. Maar de regering zei: maakt u geen zorgen, in de oorlog van 1914 - 1918 bleef Nederland toch ook neutraal? Bovendien: ons leger staat paraat.
Maar waarom moest het leger paraat zijn als er geen oorlog dreigde en waarom werden dan steeds de verloven van de soldaten ingetrokken en waarom werden er langs de kust in de duinen overal bunkers gebouwd?
En waarom liet de notaris in zijn tuin een soort hol graven?
Dat was een schuilkelder voor als er bommen zouden vallen. Bommen, wat erg!

En waarom waren de joden zo bang? Verschillende kregen familieleden uit Duitsland in huis en wie een kans zag, vluchtte naar Zwitserland of Amerika. Wat hadden die mensen gedaan, dat Hitler zei: weg met de joden."